Fanunu Fandru

Gaba-gaba geu Natal ba St. Christopher's Place, London
(1 Des 2019. Arsip pribadi)


Fanunu Fandru no töi ni'oguna'ö ba wanguma'ö Luo Wa'atumbu Yesu ma Hari Natal. "Ya'ahowu Wanunu Fandru" na omasi ira laŵaö "Ya'ahowu Hari Natal".

Böröta Wanunu Fandru

Lö ta'ila sibai hewisa mböröta Wanunu Fandru ba Danö Niha. Ba hiza tola tamane börö me solohe agama niha Keriso ba Danö Niha no tenge-tenge Zo'aya (misionaris) moroi ba Jerman, si lö tola lö'ö ya'ira zamörögö wangowasaini wa'atumbu Yesu andrö.

Molo'ö nisura ba wikipedia ba li Jerman tebörögö wamesindro eu (Tannenbaum ba li Jerman ma pohon pinus ba li Indonesia) nifobaga-baga ba ginötö wangowasaini Wa'atumbu Zo'aya me ndröfi 1492.[1] I'otarai da'ö itugu ato niha ba nahia samesindro eu andre tobali Eu Natal (Weihnachtsbaum ba li Jerman). Töra-töra börö me ifaraou Martin Luther, samörögö Gereja Protestan, wamogaba-gaba eu Natal ba ginötö watomesa Natal andrö.[2]

Eu Natal andrö lafogaba-gaba faoma karate so la'a-la'a ba faoma lili. Baero da'ö so hada niha Keriso wanunu lili ba ginöto Adven (masa advent ba li Indonesia), ya'ia da'ö si öfa migu ginötö wama'anö watomesa wa'atumbu Yesu, i'otarai sara lili ba migu siföföna, dua, tölu ba öfa lili ba migu sidua, sitölu ba siöfa sitobali lala wangoroma'ö wa fe'aso Yesu hulo haga situgu ebua.[3] Balö fondrege zebua me latunu oya lili ba zifasui eu Natal no mege. Haga sebua andrö no duma-duma Yesu si tobali haga gulidanö.

Me la'ohe hada andre ba Danö Niha ira tenge-tenge Zo'aya lö lasöndra wangali li Natal, fa'ataumbu Yesu (Weihnacht ba li Jerman, christmas ba li Inggris). Andrö wa laŵaö manö Fanunu Fandru, ya'ia da'ö fanunu lili ma zui fandu si tobali duma-duma Yesu si no Haga Gulidanö Sindruhu. Moroi na laŵaö Ya'ahowu Ngaluo Natal, laŵaö Ya'ahowu Wanunu Fandru.

Ba hiza so göi zanguma'ö wa fehede fanunu fandru tehalö moroi ba wanunu wandru gasi, sa sese ta'ila ba ginötö Natal me luo föna.[4]

Hada Watomesa Fa'atumbu Yesu

Baero hada wanunu fandru so göi hada nahia Natal ma kandang Natal ba li Indonesia. Hada wamazökhi nahia gurifö si tobali nahia wa'atumbu Yesu no ibörögö Fransiskus Asissi ba Italia ba zi fagölö inötö me auri Martin Luther.[5] Na nifogama-gama ba hada wanunu fandru eu Natal, ba nifogama-gama ba nahia Natal ba sambua kandra nahia wamaliaro ono mbiri-biri ba Mbetilekhema me föna. Ba da'ö la'oroma'ö hewisa wa'anumana Nono Zo'aya andrö me tumbu Ia ba gulidanö. Iröi nahia-Nia moroi si yaŵa ba itörö lala wa'anumana niha (Yohane 1).

Nahia Natal ba Gereja St. Edmund's, Beckenham, London, Inggris
(London, 24 Des 2017. Arsip pribadi)

So na sa hada tanö bö'ö si mane Sinter Klas[6] ba Father Christmas[7] ba tanö bö'önia na. Ba hiza ba ginötö ia'ada hada-hada wanunu fandru sibohou andre si tohare khöda töra-töra moroi ba Amerika Serikat abölö tobali ia lala wowöli gama-gama (konsumerisme ba komersialisasi ba li Indonesia). Andrö wa ifarou niha Keriso ba zi sagörö ulidanö Paus Fransiskus "wolaŵa haga konsumerisme si oi humaga gofu heza ia ba ginötö Natal".[8]

Na andrö duho dödöda wangowasaini Fa'atumbu Yesu wanöngöni hewisa wa no i'ide'ide'ö ia So'aya ena'ö ihöli ita, ba te hada nahia Natal abölö fagöna khöda. Asese ta'ila ba nahia Natal wa lalau manuhi tanö ba mangandrö niha samaigi, no tandra da'ö wa gama-gama nifazökhi ba da'ö fagöna.

Ba hiza na aila'ila ita wangoroma'ö wa niha Keriso ita, abölö fagöna na tafazökhi khöda geu Natal, börö lalau zi manö göi niha si fasui khöda. Ba danö Eropa lafasindro ba lafogaba-gaba göi geu Natal ba nomora niha si lö faduhu tödö khö Lowalangi (niha ateis). Börö me eu Natal andrö lö töra moroi ba gaba-gaba (dekorasi), tenga tandara wamati.

Gohe-gohe

1. de.wikipedia.org, Weihnachtsbaum
3. id.wikipedia.org, Adven
4. E. Halawa, Ya'ahowu Wanunu Fandru
5. de.wikipedia.org, Geschichte
6. en.wikipedia.org, Sinterklaas
7. en.wikipedia.org, Father_Christmas

Note:
This article first appeared on Wikipedia Nias which wa still in incubator stage. However I stopped writing there because of aggressive behaviour of one of its editors, who forced the article to be written in an other more known Nias dialect.

Postingan populer dari blog ini

Kawofo

La'a-la'a gowi (cerpen)

Sihönöfao ba Gaza