Tölu Nono Khö Noakhi

Sanunö ba zikola wanunö ba Danö Niha
(Nias, 25 Jan 2009. Arsip pribadi)


Tölu Nono khö Noakhi no sambua zinunö moroi ba ginötö Wangesa Dödö Sebua, si tehöngö ba zi sagörö Tanö Niha. Tebörögö ia ba Helefanikha me ndröfi 1916 me mangesa dödö niha sato me ituriagö Turia Somuso Dödö khöra Ernst Ludwig Denniger, samösa tenge-tenge (misionaris) moroi ba Jerman. Ba zi lö arara, ha tölu waŵa, no muzawili wangesa dödö andrö ba zi sagörö Tanö Niha, irege muzawili agama Kristen ba zi sagörö Tanö Niha.[1] Aefa da'ö oya tefazökhi zinunö nihalö moroi ba Mbuku Ni'amoni'ö ba tobali sinunö ndra niha mbanua ero ma'ökhö.

Ösi zinunö


Tölu nono khö Noakhi
Semi, Khamo, Yafeti
Ya'ita ma'uwu Khamo sohalöŵö sonowi
hiza ma'uwu Yafeti niha safusi uli
sohalöŵö sonowi ba gurusi
Hiza ma'uwu Semi saitö uli
saulu ba sanörö-nörö salukhö lö monowi
no bagia da'ö nibe Lowalangi

Li zinunö andre tehalö moroi ba Mbuku Moze si Sara, faosatö 6 ba 7.

Amobotola li zinunö

Li zinunö andre si yaŵa no lö fagöna ba ginötö iada'a.

Sara, sala wa niha saitö uli ha saulu ba sanörö-nörö. So göi niha safusi uli ma zui niha khöda zolau si manö. Lafotöi da'a ba li Inggris racism, börö me hulö bagia niha saitö uli tobali niha sanaho-naho.

Ta'ila wa tenga sindruhu da'ö. Ato niha saitö uli sohalöŵö ba gurusi göi, tobali doto, artis ba tanö bö'önia. So ira si tobali presiden, si mane Barack Obama.[2] Simanö göi niha safusi uli, so ba gotaluara zanaho-naho, niha safaito ba tanö bö'önia.

Ya'ita ba zinunö andrö no Ono Niha. Ba molo'ö sinunö bagiada abölö sökhi moroi ba mbagia niha saitö uli. Ba hiza sala lala wamaigi simane andro na ta'erönusi zanandrösa ba mbagia.

Dua, tenga bagia nibe Lowalangi (ba li Indonesia nasib) na tobali ita sohalöŵö ba nowi ma zui so halöŵo ba gurusi.

Heŵa'ae sohalöŵö ba nowi ita, tola manö tafawu'a wa'aurida na tafomaha ita ba nekhe-nekhe danga tanö bö'ö. No ato niha khöda si tobali sogale ma zui tobali doto, materi ba tanö bö'önia na.

Sinunö andrö no tobali duma-duma wa asese lafa'oli niha zinöndra dödöra samösa tobali hulö zomasi Lowalangi. Andrö wa asese laŵaö iada'a moguna niŵaö ba li Indonesia kritik agama (ba li Jerman Religionskritik).[3] Börö ato niha sanguma'ö ösi tödö Zo'aya nösi dödöra samösa. Andrö wa itaria lalau gamuata si lö fagöna ba dödö Zo'aya me faduhu dödöra da'ö zomasi Zo'aya.

Tola tahalö duma-duma zalua ba Amerika Serikat iada'a. Faduhu dödö Presiden Trump wa no somasi Lowalangi nifaluania. Ba hiza nifaluania andrö tenga somasi Lowalangi: irara'u ba ifakao ndraono ba niha nifotöi immigran,[4] iheta lala ngahönö niha sinumana ba wanema dalu-dalu (nifotöi jaminan kesehatan ba li Indonesia),[5] i'obo-obousi döi niha bö'ö, ifaböbö ba niha si lö omasi ia zi lö sökhi (duma-dumania iŵaö wa teroris ndra niha si lö manema kekerasan ndra folisi)[6] ba tanö bö'önia na.

Gohe-gohe

1. http://gkitamanaries.org/reflexion.jsp?reflexionId=343
2. https://en.wikipedia.org/wiki/Barack_Obama
3. https://de.wikipedia.org/wiki/Religionskritik
4. https://en.wikipedia.org/wiki/Immigration_policy_of_Donald_Trump
5. https://www.bbc.co.uk/news/world-us-canada-24370967
6. https://en.wikipedia.org/wiki/George_Floyd_protests


Note:
This article first appeared on Wikipedia Nias which wa still in incubator stage. However I stopped writing there because of aggressive behaviour of one of its editors, who forced the article to be written in an other more known Nias dialect.


Postingan populer dari blog ini

Kawofo

La'a-la'a gowi (cerpen)

Sihönöfao ba Gaza